İflas hükümlerine göre tasfiyesi gerçekleştirilen terekeye dahil araçların pazarlık yahut açık arttırma suretiyle satışına ilişkin ihalenin gerçekleşmesine müteakiben satış bedelinin ödenmesi, ihalenin feshi davasının açılmamış olması halinde Mahkemece satışın kesinleştirilmesine dair karar verilmesi ile birlikte; gerek Satış Memurlukları gerek Satış Daireleri gerekse İcra Daireleri tarafından icra edilen satış işlemleri neticesinde araçların satışına müteakip tescil işlemleri ile ilgili olarak Noterliklere müzekkere yazılmasından evvel araçların kaydına UYAP sistemi üzerinden eklenen  “KESİN SATIŞ ŞERHİ”ne dair UYAP sekmesinin terekenin iflas hükümlerine göre tasfiyesine ilişkin dosyalarda da erişime açılmasına yönelik görüş ve tavsiye yazımız 04/12/2024 tarihinde  Adalet Bakanlığına sunulmuş bulunmaktadır.

TMK 612 maddesi uyarınca en yakın yasal mirasçıların tamamı tarafından reddolunan miras Sulh Mahkemesince iflas hükümlerine göre tasfiye edilecektir. İflas hükümlerine göre tasfiye ile alacaklıların tatminini ve arta kalan değer mevcut olursa mirasçılara teslimi amaçlanmaktadır. TMK 612 maddesinin İİK 180 vd. hükümlerine yaptığı yollama karşısında iflas hükümleri uyarınca tasfiye işlemleri gerçekleştirilecektir. Terekenin iflas hükümlerine göre tasfiyesinde, tasfiye memurunun görev ve yetkilerinin açıkça gösterildiği bir düzenleme bulunmaması dolayısıyla tasfiye memurları diğer iflas tasfiyelerindeki gibi iflas idaresinden farklı bir organ olmayıp, iflas idaresinin görevlerine dair hükümler kural olarak tasfiye memurları içinde geçerlidir. Terekenin tasfiyesi genel anlamda 4 safhadan oluşmaktadır;

1. Masanın teşkili (İİK md. 208-220)

2. Masanın idaresi (İİK md. 221-240)

3. Masa mallarının paraya çevrilmesi, yani satılması (İİK md. 241-246)

4. Paraların paylaştırılması (İİK md. 247-253)

     Murisin malvarlığına dahil taşınır, taşınmaz ve diğer malvarlığı değerlerinin satışında TMK 612 yollaması ile İİK 180. Maddesindeki “Reddolunan mirasların tasfiyesi sekizinci bap hükümlerine göre ait olduğu mahkemece yapılır.” hükmü göz önünde bulundurulacaktır.

          İİK 241 maddesinde “Masaya ait mallar iflas idaresi marifetiyle açık artırma yahut alacaklılar karar verirlerse pazarlık suretiyle satılır.

         Üzerlerinde rehin hakkı bulunan eşya ancak rehin sahibi alacaklıların da muvafakati halinde pazarlık suretiyle satılabilir.

       (Ek üçüncü fıkra: 28/2/2018-7101/12 md.) (Değişik üçüncü fıkra:9/6/2021-7327/2 md.) Ticari ve ekonomik bütünlük arz eden ya da bir bütün hâlinde satıldığı takdirde daha yüksek gelir elde edileceği anlaşılan mal ve haklar ile bu mal ve hakları bünyesinde bulunduran işletmeler bir bütün olarak satılır. Satışta işletmenin devamlılığı ve ekonomiye olan katkısı gözetilir. Bu hâlde taşınmazın paraya çevrilmesi hükümleri uygulanır. Bir bütün olarak satış gerçekleşmezse mal ve haklar ayrı ayrı satılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikte düzenlenir.” hükmüne yer verilmiştir.

         İİK 241 uyarınca yapılacak satışlar yönünden İİK 244. Maddesinde, icra dairesine ait vazifelerin iflas idaresi tarafından görüleceği belirtilmiş olup bu kapsamda TMK 612. Maddesi uyarınca yürütülecek tasfiye işlemlerinde ise Sulh Hakimince tayin edilecek kamu görevi ifa ettiği kabul edilen Tereke Tasfiye Memuru iflas dairesinin ve idaresinin yerine geçecektir.

         Uygulamada TMK 612 kapsamında terekesi tasfiye edilen murisin malvarlığına dahil taşınır, taşınmaz ve diğer malvarlığı değerlerinin satışına ilişkin yürütülen iş ve işlemlerde farklı yargı çevresindeki adliyeler arasında farklı uygulamalar olduğu gözlemlenmektedir. Dahası aynı yargı çevresi içerisindeki farklı Sulh Mahkemelerince de farklı uygulamalarla karşılaşılabilmektedir. Ancak yerleşik uygulama olarak; Sulh Mahkemelerince tayin edilen tereke tasfiye memurları satış işlemlerini yürütmekte, Mahkemelerce satışın şeklinin belirlenmesine ve satış memuru olarak kendilerine yetki ve izin verilmesine müteakip terekeye dahil malvarlıklarının satışına ilişkin ilan ve şartnameleri tanzim etmekte, bu ilan ve şartnameler ilan edilmektedir.  Satış memuru olarak tayin edilen tereke tasfiye memurlarının (açık arttırma yahut pazarlık suretiyle) satış işlemlerini tamamlamalarına müteakip bir kısım sistemsel imkansızlıkların çıktığı görülmektedir.

        İflas hükümlerine göre tasfiyesi gerçekleştirilen terekelere dahil taşınırların pazarlıkla satışları iflas (tasfiye) idaresi/tereke tasfiye memuru ile alıcı arasında yapılan bir satış sözleşmesi ile gerçekleşmesine, menkul malların pazarlıkla satışına ilişkin satış sözleşmesinin resmi yapılması şart olmamasına, mülkiyetin alıcıya teslim ile geçmesine karşın, taşınır niteliğindeki araç satışları için Karayolları Trafik Kanunu’nun 20/d maddesi uyarınca noterlikçe yapılma şartı konulmuş olması, dolayısıyla Noterlikçe tasdik edilmedikçe satışların herhangi bir geçerliliğinin bulunmaması, Noterlik tarafından tasdik edilmeyen sözleşmelerin ise “adi” olarak nitelendiriliyor olması, nitekim tescil işlemlerinin de ancak Noterliklerde tamamlanabiliyor olması karşısında araç satışları diğer menkul satışlarına nazaran hususiyet arz etmektedir.

        Uygulamada terekeye dahil araçların pazarlık suretiyle yahut açık arttırma suretiyle satışına ilişkin ihalenin gerçekleşmesine müteakiben satış bedelinin geri kalan kısmının tamamlanması, ihalenin feshi davası açılmamış olması halinde Mahkemece satışın kesinleştirilmesine dair karar verilmekte, satışın kesinleştirilmesi kararı uyarınca ilgili Noterliğe müzekkere yazılarak aracın alıcı adına tescili istenmektedir. Mahkemelerce yazılan bu müzekkerelerde, “Mahkemece konulan tereke tedbir ve iflas şerhleri ile mezkur araca işlenen diğer tüm hacizlerin ve takyidatların kaldırılması, tüm takyidatlardan ari olacak şekilde” alıcıya tescili istense de; Mahkemece satışı gerçekleştirilen aracın kaydına UYAP sistemi üzerinden “KESİN SATIŞ ŞERHİ” işlenemediğinden Noterlikler nezdinde araçların takyidatsız tescili mümkün olamamaktadır.

     Benzer mahiyette gerek Satış Memurlukları gerek Satış Daireleri gerekse İcra Daireleri tarafından icra edilen satış işlemleri neticesinde araçların satışına müteakip tescil işlemleri ile ilgili olarak Noterliklere aynı müzekkereler yazılmasından evvel araçların kaydına UYAP sistemi üzerinden “KESİN SATIŞ ŞERHİ” eklenmekte; alıcı tarafından aracın tescil işlemleri Noterlik nezdinde gerçekleştirilebilmektedir. Satış işlemlerinin, TMK 612 hükmü uyarınca Sulh Mahkemesince görevlendirilmiş ve malların paraya çevrilmesi aşamasında satış memuru olarak yetkilendirilmiş tasfiye memurları tarafından icra edilen pazarlık yahut açık arttırma suretiyle gerçekleştirilmiş olması halinde, UYAP sisteminde “KESİN SATIŞ ŞERHİ”nin yer almıyor olması dolayısıyla Noterlikler nezdinde tescil işlemlerinde aksamalar yaşanmaktadır.

• Kesin satış şerhine ilişkin UYAP sekmesinin olmaması ve Noterlik nezdinde işlemler yapıldığı esnada bu şerhin yer almıyor olması dolayısıyla satışı icra edilmiş araç üzerindeki takyidatlara Noterlik personeli ve Noter tarafından müdahalede bulunulamamaktadır.

• Noterlikler tarafından takyidatlar içerisinde yer alan Mahkeme tedbirleri kati suretle kaldırılamamaktadır.

• Takyidat içerisinde mevcut Vergi Dairesi, Sosyal Güvenlik Kurumu gibi kurumlar tarafından eklenmiş kamu alacaklarına ilişkin şerhler Noterlikler tarafından kaldırılamadığı gibi, Sulh Mahkemesince ilgili kurumlara hacizlerinin kaldırılmasına dair yazılan müzekkerelere de (satış işlemlerinin icra edilmesine müteakip) ilgili kurumlar tarafından alacaklarının tahsil edilmediği gerekçesi ile olumsuz yanıtlar verilebilmekte ve Mahkemeler ile Kurumlar arasında sürtüşmeler yaşanabilmektedir. Kimi zaman ilgili kurumlar tarafından Mahkemelerin birden fazla kere yazmış olduğu müzekkereye karşın hacizlerin kaldırılmadığı da görülmektedir.

Bu kapsamda;

İflas hükümlerine göre tasfiyesi gerçekleştirilen terekeye dahil araçların pazarlık yahut açık arttırma suretiyle satışına ilişkin ihalenin gerçekleşmesine müteakiben satış bedelinin ödenmesi, ihalenin feshi davasının açılmamış olması halinde Mahkemece satışın kesinleştirilmesine dair karar verilmesi ile birlikte; gerek Satış Memurlukları gerek Satış Daireleri gerekse İcra Daireleri tarafından icra edilen satış işlemleri neticesinde araçların satışına müteakip tescil işlemleri ile ilgili olarak Noterliklere müzekkere yazılmasından evvel araçların kaydına UYAP sistemi üzerinden eklenen  “KESİN SATIŞ ŞERHİ”ne dair UYAP sekmesinin terekenin iflas hükümlerine göre tasfiyesine dair dosyalarda da erişime açılmasının uygulamada Mahkemelerin iş yükünü azaltacağına, usul ekonomisi ilkesini tesis edeceğine, yeknesaklık oluşturacağına dair tavsiye mahiyetindeki kanaatimizi ihtiva eder bu görüşümüzü Sayın Adalet Bakanlığınızın takdir ve tensiplerine arz ederiz.